แผ่เมตตาให้ศัตรู

สัพเพ สัตตา แปลว่า สัตว์ทั้งหลายทั้งปวง : ในที่สุด คนที่เคยเป็นศัตรูเราก็จะกลับกลายเป็นมิตร ไม่ช้าก็เร็ว การก่อเวรข้ามภพข้ามชาติกันก็จะหมดไป

โดย ปิยโสภณ

คำนำ

การผูกอาฆาตพยาบาท จองเวร ให้ผลข้ามพบข้ามชาติ ถ้าเราเปรียบภพชาติ เหมือนคืนวัน การนอนหลับ เหมือนการตาย การตื่นจากหลับ เหมือนการเกิด ภพชาติก็ใกล้ตัวเราเข้ามา การผูกอาฆาตพยาบาท เหมือนการเข้านอนโดยไม่ได้อาบน้ำชำระร่างกาย หลับก็ไม่เป็นสุข ตื่นขึ้นมาก็ไม่สดชื่น

ในแต่ละวัน จิตใจของเราเก็บเกี่ยวเฉี่ยวโฉบ อารมณ์รัก โลภ โกรธ หลง อิจฉา นินทา อาฆาตพยาบาท ขุ่นแค้น ขัดเคือง นานาชนิดเอาไว้ ถ้าไม่มีวิธีชำระใจ ก็จะเกิดสนิมใจขึ้นมา คนไม่อาจนอนได้อย่างมีความสุข หากไม่ชำระร่างกายฉันใด ใจที่ไม่ถูกชำระ จะทำให้ฝันร้าย อารมณ์หงุดหงิด หลับไม่สนิท ฉันนั้น

ข้าพเจ้าเขียนหนังสือเล่มน้อยนี้ขึ้นมาจากเรื่องจริง ประสบการณ์จริงที่เกิดขึ้นกับตนเอง เมื่อหนังสือนี้พิมพ์เผยแพร่ออกไป ปรากฏว่ามีผู้คนจำนวนมากเข้ามาพูดคุยสนทนาด้วย บางคนบอกว่าอ่านแล้วทำให้ได้สติ มีเด็กหนุ่มคนหนึ่งมาจากต่างประเทศ มีสนิมใจเกิดขึ้นหมักหมมมานานกว่า ๒๐ ปี ไม่มีทางแก้ มันตามหลอกหลอนทุกอริยาบถ เข้านอน เข้าห้องน้ำ อารมณ์โกรธ เกลียดพยาบาทก็ยังตามหลอน ต้องถอนหายใจตลอดเวลา

ข้าพเจ้าแนะนำว่า เราต้องหาวิธีปลดปล่อยอารมณ์นั้นให้ได้ เพื่อเราจะได้ไม่ต้องผูกอาฆาตพยาบาทใคร หรือให้ใครตามมาจองเวรเราข้ามภพข้ามชาติ แปลว่า กาลข้างหน้า เราไม่ต้องมารองรับสู้รบกับใครอีกต่อไป แต่ทว่า การอโหสิกรรมให้แก่คนที่เรารัก...ทำได้ง่าย แต่คนที่เราชัง ทำได้ยาก...ถึงกระนั้น เราก็ต้องทำให้ได้

การ “แผ่เมตตาให้ศัตรู” ที่เขียนไว้นี้ พอเป็นแนวทางให้ท่านทั้งหลายฝึกปฏิบัติ เพื่อวันหน้า ภพหน้า เราจะได้ไม่มีใครเป็นศัตรูต่อไป เป็นการชำระใจของเราให้สะอาดทุกวันๆ เพื่อให้มั่นใจว่า แม้วันนี้เราจะต้องตายจากไป เราก็รู้สึกไม่ได้เป็นศัตรูกับใคร ไม่มีใครเป็นศัตรูกับเรา ไม่มีหนี้กรรมเวรใดๆ จะต้องไปชดใช้กับใครในภพอื่นชาติโน้น ใจเราก็เป็นสุขสบาย ใจเขาก็เอิบอิ่มเป็นบุญ เริ่มต้นที่เรา มิใช่รอให้เขาเริ่มต้น เริ่มต้นวันนี้ มิใช่รอให้ถึงวันพรุ่งนี้...เพราะพรุ่งนี้อาจไม่มีเรา

ขออนุโมทนาบุญและแสดงความยินดีกับท่าน ที่ได้ประโยชน์จากหนังสือเล่มน้อยของข้าพเจ้านี้ ขอให้ท่านจงคิดว่า เราเกิดมาลงทุน แม้ยังไม่ได้กำไร...ก็อย่าให้ขาดทุนในชีวิต ขอจงเป็นผู้ปราศจากเวรภัยต่อกันทุกเมื่อ อย่าได้พยาบาทเบียดเบียนกัน ขอจงอยู่ด้วยกันอย่างร่มเย็นเป็นสุข ตลอดไปเถิด

เจ้ากรรมนายเวร คือ สัตว์น้อยใหญ่ที่เรากินเป็นอาหาร
เราชอบกินหมู เจ้ากรรมนายเวรของเรา คือ หมู
เราชอบกินไก่ เจ้ากรรมนายเวรของเรา คือ ไก่
เราชอบกินเป็ด เจ้ากรรมนายเวรของเรา คือ เป็ด
แม้กุ้ง หอย ปู ปลา ที่เรากินมาตั้งแต่เกิด กระทั่งถึงวันนี้ นับไม่ถ้วนว่ากี่ร้อยกี่พันชีวิต ก็คือ เจ้ากรรมนายเวรของเราทั้งสิ้น

เนื้อหนังมังสาของเรา อวัยวะทุกส่วน ล้วนแล้วแต่มีหุ้นส่วนของชีวิตสัตว์น้อยใหญ่ทั้งสิ้น บางครั้ง เราคิดว่าเป็นของเราคนเดียว ไม่เคยแผ่เมตตาให้สัตว์น้อยใหญ่ ที่เรากินเข้าไปทุกวันๆ ทั้งๆ ที่เขาสละชีวิตของเขา เพื่อต่อชีวิตเราให้ยืนยาวออกไป เขาก็รู้สึกน้อยใจที่ถูกเพิกเฉย ความน้อยใจของเขา บางครั้งทำให้เราเกิดโรคร้าย เช่น มะเร็ง เป็นต้นได้ บางทีก็ป่วยโดยไม่ทราบสาเหตุ หมอหาเหตุไม่พบ แต่พอแผ่เมตตากลับหาย

เรื่องเช่นนี้ มีตัวอย่างให้เห็นมากมาย ทุกครั้งที่เราไหว้พระสวดมนต์ ขอให้เราแผ่เมตตาให้สัตว์น้อยใหญ่ ที่เรากินเป็นอาหาร การแผ่เมตตาให้เขา แท้จริง ก็คือ แผ่ให้ตัวเรานั่นเอง การให้เขา คือ การให้เรา เพราะเขาอยู่กับเรา เขา คือ ร่างกายของเรา เขาสละชีวิตเลือดเนื้อ มาเป็นพลังงานชีวิตเรา แม้ขณะที่เราอ่านหนังสือหรือทำอะไรอยู่ ก็มีพลังงานของเขา คอยสนับสนุนทุกส่วน การแผ่เมตตาทำได้ง่าย เพียงแต่ให้นึกถึงเขาเสมอๆ คิดถึงความดีของเขา ที่ส่งเสริมให้เรามีชีวิตอยู่ได้ถึงวันนี้ หลับตาน้อมจิตอธิษฐาน ขออย่าให้เราเกิดโรคภัยไข้เจ็บ ให้มีความปลอดภัยในชีวิต การแผ่เมตตา ถือเป็นการแสดงความขอบคุณต่อหลายชีวิต ที่ถูกปรุงเป็นอาหารอร่อยวางบนโต๊ะอาหาร รอคอยเรามาร่วมวงขบเคี้ยว ดูเหมือนเราไม่ค่อยคิดกันในเรื่องนี้ หากแต่มองเห็นทุกอย่างบนโต๊ะเป็นความอร่อย ทั้งๆ ที่ความจริง เรากำลังกินศพหมู ศพไก่ ศพเป็ด ศพวัว ศพกุ้ง ศพปู ศพปลา คิดดูเถิด คล้อยหลังจากเราอิ่มเพียงชั่วโมงเดียว เนื้อหมู เนื้อไก่ เนื้อปลา หูฉลามที่เรากินเข้าไป ก็ถูกย่อยเป็นพลังงาน ส่วนกากอาหารก็เน่าเหม็น เป็นอันตราย กระทั่งเราต้องขับถ่ายออกมาทุกวันๆ เราอาจคิดไม่ถึงว่า เรากำลังกินสัตว์อื่น ชีวิตเราถูกเลี้ยงด้วยชีวิตของสัตว์อื่น

การกิน คือ การต่ออายุ วันหนึ่งเราต่ออายุ ๓ เวลา แต่ละเวลา เราต้องรับประทานสัตว์อื่นหลายสิบชีวิต ขนาดใหญ่บ้าง ขนาดเล็กบ้าง บางทีไข่ในท้องปลาที่เรากิน หากเขาได้เกิดมาเป็นตัว ก็คงเป็นปลาจำนวนมหาศาล แต่เราเคี้ยวกินเป็นกับข้าวเพียงคำเดียว การแผ่เมตตาให้สัตว์น้อยใหญ่ที่เรากินเป็นอาหาร จึงเป็นสิ่งที่ควรทำเป็นอย่างยิ่ง เพราะเป็นการแสดงความขอบคุณ และให้อภัยต่อกันและกัน ให้เขามีความรู้สึกว่า เขามีส่วนร่วมในชีวิตของเรา เหมือนเรายินดีต้อนรับแขก ที่เดินเข้ามาพักในบ้านเรา แขกก็จะรู้สึกอบอุ่น เพราะการตอนรับที่ดีของเจ้าบ้าน

ต่อมาก็มาถึงการแผ่เมตตาถึงคนที่เรารัก และคนที่เรารู้สึกว่า เขาเป็นศัตรูกับเรา คือ เรารู้สึกเกลียดชังเหลือเกิน ไม่อยากพูดด้วย ไม่อยากร่วมงานด้วย ไม่อยากเกี่ยวข้อง ไม่อยากเห็นหน้า โดยธรรมชาติของมนุษย์ ยิ่งเกลียดยิ่งได้อยู่ใกล้ ยิ่งโกรธก็ยิ่งถูกแกล้ง เขาทำอะไรลงไป ดูเหมือนจะขัดใจขวางหูขวางตาไปหมด เพราะเราตั้งใจไว้ผิดเสียแล้ว เพียงแต่เห็นก็เป็นทุกข์ เขาทำปากขมุบขมิบอยู่ไกล ไม่ได้ยินเสียง เรายังคิดว่าเขากำลังด่าเราได้ เราเป็นทุกข์เพราะความคิด ทุกข์เพราะจินตนาการ เป็นความผิดของเราเอง มิใช่ความผิดของเขา บางทีเขาก็แกล้งให้เราเป็นทุกข์ เพราะรู้ว่าให้ยาพิษแล้ว เรายินดีรับมาดื่ม เป็นความผิดของเราเอง เรากำลังจุดไฟภายในเผาเราเองต่างหาก

เป็นเรื่องน่าคิดว่า มนุษย์เราชอบมองหาความผิด ชอบจับเอาความผิด เค้นหาความผิดของคนอื่น ส่วนความผิดของตนกลับกลบเกลื่อน ไม่ค่อยจับถูก เมื่อจับผิด เขาจึงพลาดความดีตลอดเวลา อะไรที่เป็นขยะ จึงขนเข้ามากองในใจทั้งหมด สุดท้ายหัวใจของเขา ก็กลายเป็นกองขยะที่เน่าเหม็น มิใช่หิ้งบูชาที่งดงามอย่างแต่ก่อนอีกต่อไป ด้วยเหตุนี้ เราจึงต้องปรับเปลี่ยนวิธีคิดให้ได้ ปรับวิธีดำรงชีวิตเสียใหม่ ไม่ให้ใจเป็นถังขยะ แต่ให้ใจเป็นหิ้งบูชาพระที่งดงามทุกวัน ด้วยการมองหาดีของคนให้พบ มองบวก คิดบวก พูดบวก เพราะการทำอะไรเป็นบวก จะทำให้ได้กำไร และใจสบาย ส่วนการมองลบ คิดลบ พูดในทางลบ นอกจากตัวเองเกิดทุกข์แล้ว ยังทำให้ผู้อยู่รอบตัวเราเป็นทุกข์ตามไปด้วย เราควรหลีกเลี่ยงคนที่คิดในทางลบ เพราะทำให้ชีวิตเราติดลบไปด้วย

การแผ่เมตตา คือ การคิดบวก พูดบวก มองหาดี ดูเหมือนจะเป็นเรื่องยาก แต่ความจริงหากฝึกให้เป็นนิสัย ก็เป็นเรื่องง่าย เพราะโดยธรรมชาติแล้ว เราชอบใคร เราก็อยากไปหาคนนั้น เรารักใครมาก ก็อยากยกให้เขาหมด มีอะรก็ให้หมดได้โดยไม่รู้สึกเสียดาย แม้บางครั้ง เขาไม่อยากได้ เรายังอุตส่าห์ยัดเยียดให้เลย ถ้าพอใจ ภูมิใจ พอเขาไม่รับ ก็อาจเสียใจลึกๆ หาว่าไม่สนใจ ไม่ใส่ใจ ไม่ยินดีตอนรับ จากรักก็พาล จะกลายเป็นร้ายไปได้ มาถึงคนที่เราเกลียดชัง เรื่องจะแบ่งใจให้ไม่มีอยู่แล้ว เรื่องง่ายก็มักเป็นเรื่องยากเสมอ จึงจำเป็นต้องหาวิธีแผ่เมตตาที่แยบคาย

โดยธรรมชาติมนุษย์ เกลียดชังใคร แม้แต่เงา เราก็ไม่อยากเห็น มีอะไร ก็ไม่อยากให้ เราไม่ต้องการมีส่วนเกี่ยวข้องกับคนๆ นั้น ต้องการเดินคนละเส้นทาง ห่างได้ยิ่งดี แต่เขาลืมคิดไปว่า ทางอารมณ์เราหนีตัวเองไม่ได้ ยิ่งเดินหนีก็ยิ่งวิ่งตาม อารมณ์โกรธเกลียด ก็มักจะวิ่งตามขนาบเราไป บางทีก็วิ่งข้ามภพข้ามชาติไปกับเรา ก่อเหตุร้ายไม่สิ้นสุด ยุติพยาบาทในชาตินี้ให้ได้ แผ่เมตตาให้ อโหสิกรรมกันให้ได้ในชาตินี้

จะมีใครคิดบ้างว่า ศัตรูบางคน ตั้งความปรารถนาขอไปเกิดเป็นลูกของเราก็มี เพื่อจะได้เผาผลาญจิตใจของเราให้ถึงที่สุด เช่น ลูกบางคนเกิดมา เพื่อผลาญทรัพย์สินสมบัติของพ่อแม่ ทำให้พ่อแม่เกิดทุกข์ สอนไม่ได้ บอกไม่ฟัง ทำให้พ่อแม่นอนเป็นทุกข์ กินไม่ได้ ไม่เคยมีความภูมิใจในลูก มีแต่ความกลัดกลุ้มใจ บางคนพ่อแม่ถึงขนาดตัดขาดจากความเป็นพ่อแม่ลูกกันก็มี สิ่งเหล่านี้ เราต้องมองให้ออก และหาวิธีแก้ต้นเหตุที่ระบบความคิดของเราให้ได้ แต่ช่างน่าแปลกเหลือเกินที่คนเราชังใครมากๆ มักจะต้องได้เกี่ยวข้องกับคนนั้น ไม่อยากเห็นหน้าใคร ก็มักจะได้เห็นเขาอยู่บ่อยๆ ยิ่งเกลียดยิ่งได้อยู่ใกล้ ถึงขนาดบางคนต้องมาอยู่เป็นคู่ชีวิตก็มี

กรรมเวรมีจริง ผลของการอาฆาตพยาบาท ให้ผลร้ายขนาดนี้ อะไรทำให้เกิดเหตุการณ์เช่นนี้ พลังงานความคิดที่เรา ไม่ยอมปลดปล่อยอารมณ์ออกไปนั้นเอง เป็นเหตุ สังเกตดูให้ดีจะเห็นว่า เราคิดเกลียดเมื่อใด ก็เท่ากับเราทาสีลงบนผ้า ที่สีกำลังจะเลือนหายไป เราคิดโกรธเมื่อใด เท่ากับเราตอกย้ำให้เกิดความคมชัดทางความรู้สึกขึ้นมาอีกเท่านั้น เป็นการเติมมโนกรรม วจีกรรม กายกรรม ที่มีต่อคนๆ นั้น ให้คงเหลืออยู่ตลอดเวลา ทั้งๆ ที่ใกล้จะเลือนหายไปแล้ว คนเราชอบพูดถึงคนที่เราเกลียด เมื่อพูดบ่อยๆ อารมณ์นั้นก็จะฝังแน่นในใจ แม้ไม่ปรารถนาจะเก็บความไม่ดีของคนนั้นไว้ เขาหารู้ไม่ว่า นั่นคือ การนำขยะที่เน่าเหม็นมาเก็บไว้ในใจตัวเอง ในที่สุด ใจเราก็เต็มไปด้วยอารมณ์เกลียด อารมณ์เน่าเฟะอยู่ในใจเรา พึงจำไว้ว่า คนที่เราเกลียดชังหรือโกรธแค้น หยุดพูด...ก็หยุดคิด หยุดคิด...ก็เลือนหาย เพียงแต่เราอดใจไม่ได้ มักย้ำคิด ย้ำทำ ย้ำพูด สติเราไม่พอกับความรุนแรงของอารมณ์

การยับยั้งชั่งใจไม่เข้มแข็ง จึงต้องเหยียบย่ำทำกรรมในใจตัวเอง ขอให้สังเกตดูให้ดี เรื่องนิดเดียวสามารถบานปลาย ได้ด้วยคำพูดเพียงคำเดียว บางทีเราพูดนิดเดียว แต่คนฟังนำไปขยายต่ออีกสิบ พูด ๒ ครั้ง ก็นำไปขยายต่ออีกนับไม่ถ้วน ความเกลียดชัง อาจเริ่มต้นจากจุดนิดเดียว แต่กลายเป็นเชื้อไวรัสมากมาย เพราะคำพูดของเรา เพราะปากของเราเอง เพราะเห็นแก่ความสนุกปาก การปรับทุกข์ในบางครั้ง ก็ไม่ต่างอะไรกับการเติมเชื้อเพลิงความทุกข์ ให้ตัวเอง เติมเชื้อแห่งความอาฆาตพยาบาท ลงไปในจิตใจเราเอง

เมื่อเป็นเช่นนี้ จึงจำเป็นต้องหาวิธีแผ่เมตตาให้ถูกต้อง คือ แผ่ให้ถึงศัตรูให้ได้ เพื่อให้ความเป็นศัตรูในใจเขาและเราหมดไปจากกัน ยุติบทบาทกรรมข้ามภพข้ามชาติให้ได้ ในทางพุทธศาสนา พระพุทธองค์ทรงสอน ให้เราแผ่เมตตาด้วยการใช้คำว่า “สัพเพ สัตตา แปลว่า สัตว์ทั้งหลายทั้งปวง” คำนี้มีนัยที่สำคัญมาก นั่นคือ ทรงสอนให้เราแผ่เมตตาให้ถึงศัตรูได้ โดยไม่รู้สึกติดขัด ให้คิดว่าคนทุกคนเป็นเพียงสิ่งมีชีวิตที่มาเยือนโลก ชาติชั้นวรรณะ เขาสมมติเรียกให้ เผอิญเกิดบนแผ่นดินไทย ก็เรียก คนไทย หากเกิดที่จีน ก็เรียก คนจีน เกิดญี่ปุ่น ก็เรียกว่า คนญี่ปุ่น แต่ความเป็นคนเป็นสัตว์เท่ากัน มีความเสมอกันในการได้ชีวิต

จริงๆ แล้ว เราก็อยู่ในโลกนี้ได้ไม่นาน...ก็ต้องจากโลกนี้ไปทั้งนั้น การมาเกิดจึงไม่ต่างจากการมาเที่ยว เมื่อวีซ่าหมดอายุ ก็ต้องรีบกลับ ถ้าเราคิดกว้างๆ ได้อย่างนี้ คือ คิดว่าทุกคนเป็นเพียงสรรพสัตว์เท่านั้น ไม่ได้คิดว่าเป็นศัตรู ใจของเราก็จะรู้สึกสบายขึ้น เบาโปร่ง หายใจโล่ง เราก็เริ่มจะแผ่เมตตาได้ ธรรมดามนุษย์เรา เวลาแผ่เมตตาให้คนที่เรารัก พลังจิตจะถูกดึงออกไปอย่างแรง เหมือนเทน้ำลงไปในที่ลุ่ม น้ำจะใหลลงไปที่ลุ่มอย่างรวดเร็ว ส่วนการส่งกระแสจิตแผ่เมตตาไปให้คนที่เราเกลียดชัง เหมือนเทน้ำให้ไหลไปที่ดอน ย่อมเป็นไปไม่ได้ อารมณ์ที่ส่งไปถึงคนที่เราเกลียด จึงมักจะติดขัด เพราะพลังจิตไม่ยอมเดินทาง เนื่องจากมีความคิดว่า จะแผ่เมตตาให้ศัตรูทำไม ในเมื่อเขาทำเราเจ็บ เมื่อคิดเพียงเท่านี้ คนที่เป็นศัตรู ก็ยังคงเป็นศัตรูอยู่ต่อไป และอาจเพิ่มความเป็นศัตรูมากขึ้นทุกครั้ง

ที่แผ่เมตตาให้คนที่รารักเราชอบ เหมือนมีเด็กสองคนยืนอยู่ต่อหน้าเรา คนหนึ่งเรารักมาก อีกคนเราไม่รักเลย เวลายื่นของให้เด็ก เรายื่นให้เฉพาะเด็กที่เรารัก ไม่ยื่นให้คนที่เราชัง เด็กก็รู้สึกต่างกัน ทุกครั้งที่เรายื่นของให้เด็กที่เรารัก ก็จะเพิ่มความเกลียดชังในใจของเด็กอีกคน การอิ่มครั้งที่สองของเด็กคนหนึ่ง ย่อมหมายถึงความหิวทวีคูรของเด็กอีกคน วิธีแผ่เมตตา ท่านจึงสอนไม่ให้คิดว่า เป็นคนที่เรารักหรือชัง หากแต่ให้คิดว่า เป็นสรรพสัตว์ที่เป็นเพื่อนร่วมทุกข์เกิดแก่เจ็บตาย ร่วมโลกเดียวกัน

ทุกชีวิตเป็นเพียงธาตุ ๔ ขันธ์ ๕ เท่านั้น การคิดเช่นนี้ เป็นการปรับอารมณ์ให้สมดุลกันก่อน ปรับให้ถึงธาตุเดิมของชิวิต ยกเชื้อชาติศาสนาวัฒนธรรมเผ่าพันธุ์ออกไปก่อน เพื่อไม่ให้เกิดความสุดโต่งทั้งรักและชัง เหมือนกับการปรับพื้นดินไม่ให้สูงหรือต่ำ แต่ปรับให้พื้นทุกตารางนิ้วได้ระดับเดียวกันหมดเสียก่อน แล้วจึงเทน้ำลงไป น้ำที่เทลงไปก็จะกระจายไปทุกพื้นที่ได้ง่าย ที่ดอนก็ไม่มี ที่ลุ่มก็ไม่เกิดขึ้น การแผ่เมตตาก็เช่นเดียวกัน การแผ่เมตตาให้คนที่เราเกลียดทำได้ยาก แต่จำเป็นยิ่งกว่าแผ่เมตตาให้คนที่เรารัก เพราะปัญหาอยู่ที่ความรู้สึกเป็นศัตรู มิใช่ความรู้สึกรัก ยิ่งเกลียดมากยิ่งต้องใช้พลังจิตสูง แต่ถ้าทำได้แล้ว ก็สบายใจไปตลอดชีวิต อาจจะยากเพียงครั้งแรกครั้งเดียว...ครั้งต่อไปก็ง่าย ยิ่งเราได้ปฏิบัติเป็นประจำจนเคยชิน...ของยากก็เป็นของง่าย ทุกอย่างก็ถือเป็นปกติ ไม่มีอุปสรรคขัดข้อง และความรู้สึกเป็นศัตรูหรือโกรธเกลียด อาฆาตพยาบาท...ก็จะหมดไป ก็จะเลือนหายไปจากใจเรา...กระทั่งหมดสิ้น ในที่สุด คนที่เคยเป็นศัตรูเราก็จะกลับกลายเป็นมิตร...ไม่ช้าก็เร็ว การก่อเวรข้ามภพข้ามชาติกัน...ก็จะหมดไป ทุกชีวิตก็จะปลอดจากภัยเวรในสงสารวัฏ เกิดภพใดชาติใด ก็จะพบแต่คนดี มีคนอุ้มชูช่วยเหลือ จะทำให้มีครอบครัวดี มีลูกดี มีรูปสมบัติ มีสติปัญญาดี เพราะทุกอย่างเริ่มต้นที่ “ทำใจดี” ให้ได้ในวันนี้

ที่มา : คุณ Ratha http://larndham.net/index.php?showtopic=23678

เส้นเลือดขอด

เอ่ยถึงโรค “เส้นเลือดขอด” เชื่อแน่ว่าสาวๆ ทั้งหลายคงไม่มีใครอยากให้เกิดขึ้นกับตนเอง เพราะนอกจากจะบั่นทอนความมั่นใจในเรื่องของความสวยความงามแล้ว ยังปิดโอกาสที่จะได้ใส่กางเกงขาสั้นอวดขาสวยอีกด้วย แต่สำหรับบางคนก็ถือเป็นเรื่องยากที่จะหลีกเลี่ยงปัญหานี้!!

นพ.ภิเษก บุญธรรม ศัลยแพทย์หลอดเลือด โรงพยาบาลพญาไท 2 อธิบายถึงสาเหตุการเกิดโรคดังกล่าวว่า โรคเส้นเลือดขอด เป็นโรคในระบบเส้นเลือดดำที่มีความผิดปกติที่เกิดขึ้นกับลิ้นของหลอดเลือดดำ โดยมากมักพบบริเวณขา โคนขา ขาพับ ตาตุ่ม ซึ่งลิ้นดังกล่าวทำหน้าที่ป้องกันไม่ให้เกิดการไหลย้อนกลับของเลือดและทำให้เลือดสามารถไหลกลับขึ้นไปยังส่วนบนของร่างกายได้

 “เมื่อลิ้นของหลอดเลือดดำทำงานไม่เป็นปกติจะทำให้มีเลือดส่วนหนึ่งไหลย้อนกลับมาสู่หลอดเลือดดำและเกิดการคั่งอยู่ที่บริเวณนั้น แม้ว่าในระยะแรก แรงต้านทานของหลอดเลือดดำยังสามารถช่วยไม่ให้เกิดการโป่งพองของหลอดเลือดได้อยู่ แต่เมื่อเวลาผ่านไปความสามารถในการต้านทานของหลอดเลือดดำจะลดลง ทำให้เกิดการโป่งพองและมองเห็นเป็นเส้นเลือดขอดเกิดขึ้น”

การเกิดของเส้นเลือดขอด ยังไม่ทราบสาเหตุที่แน่ชัด แต่มักพบในเพศหญิงตั้งครรภ์ หรือผู้ที่มีอาชีพยืนนานๆ เช่น ครู อาจารย์ แอร์โฮสเตส หรือพนักงานขาย นอกจากนี้ยังพบว่ามาจากพันธุกรรมร่วมด้วย เช่น พ่อหรือแม่เคยเป็นโรคนี้มาก่อน จะพบได้ว่าเกิน 50 % ลูกมีโอกาสที่จะเป็นด้วย โดยสาเหตุการเกิดแบ่งเป็น 2 ลักษณะคือ เกิดจากการรั่วของเส้นเลือดดำที่อยู่ที่ผิว หรือ การอุดตันของเส้นเลือดดำที่อยู่ส่วนลึก จะเริ่มพบอาการของโรคจากพฤติกรรมที่ต้องยืน หรือนั่งนานๆ โดยเลือดดำที่บีบกลับหัวใจซึ่งจะต้องถูกบีบกลับด้วยกล้ามเนื้อขาแต่ไม่สามารถบีบกลับไปได้ จะทำให้เลือดดำคั่งอยู่บริเวณขา และแสดงออกมาทางเส้นเลือดดำที่ผิว ส่วนใหญ่จะเกิดเฉพาะบริเวณขา รวมทั้ง อวัยวะในส่วนที่อยู่ต่ำๆ

นอกจากนี้คนไข้ที่นอนนานๆไม่เคลื่อนไหว หรือคนที่โดยสารเครื่องบินนานๆ ไม่ขยับตัวเลย ก็อาจเกิดการอุดตันเส้นเลือดดำได้ ถ้าเป็นไม่มากและไม่บ่อยก็จะไม่เกิดอาการ แต่ถ้าเกิดการอุดตันขึ้นมาจะส่งผลให้เกิดการรั่วของวาล์วในเส้นเลือดดำที่มีผลต่อการเปิดปิดขณะจังหวะการบีบส่งเลือดดำกลับสู่หัวใจ คือ เมื่อจังหวะการบีบเพื่อสร้างแรงดันส่งเลือดดำกลับหัวใจ แต่เมื่อไรก็ตามที่วาล์วในเส้นเลือดเสีย จะทำให้เส้นเลือดดำเส้นลึกรั่วจะทำให้เลือดดำรั่วไปยังเส้นเลือดดำเล็ก ทำให้เลือดกลับไปคลั่งบริเวณผิวหนัง

คนไข้ที่มาพบแพทย์จะมาด้วยความวิตกกังวลในเรื่องของความสวยความงาม จึงมักมาพบแพทย์ในระยะที่ปรากฏเส้นเลือดใยแมงมุม และไม่มีอาการอะไรมาก่อน เพียงแต่อาจจะมีอาการเมื่อยนานๆ หรือเมื่อยเรื้อรัง เรียกว่า เป็นอาการปวดเมื่อยเส้นเลือดขอด จึงเป็นอาการเมื่อยที่ไม่หายขาด โดยคนไข้อาจจะแก้เมื่อยด้วยการนอนยกขาสูง หนุนเท้า เมื่อตื่นเช้ามาอาการหายไปแต่พอตกเย็นอาการปวดเมื่อยก็กลับมาอีก หากทิ้งไว้อย่างนี้จะพบว่า ลักษณะเส้นเลือดที่เป็นใยแมงมุม จะเริ่มโป่งพองนูนขึ้นมา และพบว่า ผิวหนังบริเวณด้านในตาตุ่มหน้าแข้งเริ่มดำไหม้ หรือมีอาการเป็นแผลดำไหม้เกิดขึ้น

ด้านการรักษา นพ.ภิเษก กล่าวว่า เริ่มจากให้ยา และใช้ถุงน่อง แต่คนไข้ที่เป็นเส้นเลือดใยแมงมุมจะรักษาโดยการใช้เลเซอร์โดยแพทย์ด้านผิวหนังจะเป็นผู้รักษา หรือการฉีดยาที่ทำให้เส้นเลือดฝ่อ แต่เมื่อไรที่คนไข้เป็นเส้นเลือดรั่วจะต้องรักษาด้วยการผ่าตัด เพราะถือว่าการรั่วเป็นอาการที่รุนแรงที่สุด โดยจะต้องตรวจอย่างละเอียดด้วยการอัลตร้าซาวด์ รวมทั้ง ติดตามอาการอย่างใกล้ชิด เพราะคนไข้บางรายต้องใช้เวลานานในการรักษา หากพบว่า เริ่มผิวหนังดำและเกิดแผลตามมา อันเกิดจากเลือดไปคลั่งทำให้มีอาการอักเสบหรือคันบริเวณนั้น เมื่อเกาบ่อยครั้งจะกลายเป็นแผลเรื้อรังรักษาได้ยากขึ้น

“การผ่าตัดก็เพื่อดึงเส้นเลือดนั้นออกมา ปัจจุบันมีการผ่าตัดด้วยการเจาะและใช้คลื่นวิทยุความถี่สูง ซึ่งให้ความร้อนประมาณ 120 องศาเซลเซียส เพื่อทำลายเส้นเลือดที่เสียและเส้นเลือดบริเวณใกล้เคียง เมื่อไม่ได้ใช้งานก็จะยุบตัวลงเหมือนการปิดท่อน้ำ เมื่อท่อหนึ่งถูกปิดน้ำก็จะหาทางไหลไปยังช่องอื่นแทน” ทั้งนี้โรคเส้นเลือดขอดไม่นำไปสู่การเป็นมะเร็ง แต่มีข้อยกเว้นในกรณีหากมีอาการบวมที่เท้ามากๆ และเกิดแผลเรื้อรังเป็นๆ หายๆ นานกว่า 10 ปี อาจมีความเสี่ยงจากการเป็นแผลเรื้อรังนำไปสู่มะเร็ง

ส่วนกรณีหญิงตั้งครรภ์ พบว่า มดลูกใหญ่จะไปกดเส้นเลือดบริเวณอุ้งเชิงกราน ฉะนั้น เลือดจะคั่งบริเวณขา ทั้งเส้นเลือดลึกและเส้นเลือดตื้นทำให้ออกมาที่ผิวมากขึ้นส่งผลให้เกิดเส้นเลือดขอดได้

“หากเป็นตั้งแต่เริ่มตั้งครรภ์ ซึ่งเกี่ยวข้องกับมดลูกและฮอร์โมนเอสโตรเจนโปรเจสเตอโรนของคนไข้จะสูงมาก ซึ่งฮอร์โมนนี้ทำให้กล้ามเนื้อหลอดเลือดขยายตัว ถ้าเป็นนานๆ เส้นเลือดจะขยายส่งผลให้วาล์วที่เคยปกติอาจจะเสียไปได้ตอนตั้งครรภ์ เมื่อวาล์วทำงานไม่ดีอาจเกิดแผลเป็นในเส้นเลือด เมื่อคลอดลูกเรียบร้อยแล้วระบบการทำงานในร่างกายทุกอย่างเป็นปกติ แต่เมื่อวาล์วเสียไปแล้วจะไม่กลับมาเป็นปกติอีก ยกเว้น ถ้าไม่บวมมาก แต่หากผ่านไปนานมากกว่า 6 เดือน แล้วยังไม่หายควรพบแพทย์เพื่อรักษาต่อไป”

ในระยะแรกอาจเริ่มรักษาด้วยการใส่ถุงน่องทางการแพทย์ที่มีความดัน ประมาณ 20-30 มิลลิเมตรปรอท เพื่อรักษาเบื้องต้น ซึ่งความดันในระดับนี้กำหนดมาเพื่อให้ช่วยบีบผิวหนังบริเวณนั้นไม่ให้โป่ง เพื่อให้เลือดกลับไปยังเส้นเลือดตามเส้นทางเดิม ในส่วนของแผลที่ดำบริเวณหน้าแข้ง เมื่อรักษาด้วยการผ่าตัดเส้นเลือดแผลก็จะหายไปในที่สุด โดยเฉพาะถ้ารู้สาเหตุและรักษาตรงจุด ส่วนการผ่าตัดเส้นเลือดขอดจากการอุดตัน จะไม่ผ่าตัดเพราะการรักษาวาล์วเส้นเลือดทำได้ยาก

แพทย์จะรักษาด้วยการให้ยารับประทาน อย่างไรก็ตาม การป้องกันเบื้องต้นควรหมั่นดูแลตัวเองด้วยการการออกกำลังกาย เช่น การเดินซึ่งจะเป็นการทำให้การไหลเวียนของเลือดดีขึ้น รวมทั้ง ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสม ผู้หญิงควรสวมรองเท้าส้นเตี้ยซึ่งจะเพิ่มการไหลเวียนของเลือด และหลีกเลี่ยงการยืนหรือนั่งนานๆ ถ้าหากต้องนั่งนานๆ ให้บริหารข้อเท้าด้วยการหมุนตามเข็มและทวนเข็มนาฬิกาสลับกัน หรือเหยียดเท้าและกระดกเท้าขึ้นลง เพื่อเพิ่มความยืดหยุ่นและการไหลเวียนของเลือดไม่ให้อุดตัน เพียงเท่านี้ก็จะช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดเส้นเลือดขอดได้.

ปรับอารมณ์แจ่มใสช่วยให้โครงสร้างร่างกายแข็งแรง - เคล็ดลับสุขภาพดี เคยสังเกตหรือไม่ว่าคนที่อารมณ์ดี จิตใจแจ่มใส มักจะเป็นคนที่มีความสุข ร่างกายกระปรี้กระเปร่า มีใบหน้าและแววตาสดใส ส่งผลดีต่อสุขภาพอย่างน่าอัศจรรย์ ซึ่งไม่ใช่แค่อารมณ์ดีจะมีผลต่อสุขภาพเท่านั้น แต่คุณผู้อ่านทราบหรือไม่ว่าอารมณ์ดียังมีผลต่อโครงสร้างร่างกายของเราอีกด้วย

เพ็ญพิชชากร แสนคำ Clinical Director สถาบันปรับโครงสร้างร่างกายอริยะ ให้ความรู้ถึงเรื่องดังกล่าวว่า อารมณ์เป็นตัวกำหนดพฤติกรรมต่างๆ ที่แสดงออกมา เช่น คนที่มีความสุขจะมีหน้าตาที่สดใส พฤติกรรมการยืน เดิน นั่ง ก็จะสง่าผ่าเผย ต่างจากคนที่มีอารมณ์หดหู่ จะนั่งไหล่ตก ตัวงอ ส่งผลให้โครงสร้างร่างกายมีการผิดรูปไปจากเดิม ดังนั้นอารมณ์ของเราจึงสามารถกำหนดพฤติกรรมการแสดงออกทางร่างกายได้และล้วนแต่มีผลต่อโครงสร้างของร่างกายทั้งสิ้น

อาทิเช่น “อารมณ์โกธร ตกใจ และหวาดกลัว” จะมีพฤติกรรมหายใจถี่ หัวใจเต้นแรง และเร็ว ทั้งนี้เกิดจากการเปลี่ยนแปลงระดับฮอร์โมนในร่างกายที่เรียกว่า “Cortisol” ฮอร์โมนที่ทำให้เลือดมีการเกร็งตัว กล้ามเนื้อต่างๆ เกร็งตัวมากกว่าปกติ โดยเฉพาะที่บริเวณท้ายทอย ซึ่งมีผลต่อการไหลเวียนเลือดไปเลี้ยงสมอง ทำให้เลือดไหลเวียนไปเลี้ยงสมองน้อยลง คนกลุ่มนี้มักมีอาการปวดเมื่อยหัวและหนักหัว

ส่วนใครที่มี “อารมณ์เสียใจ ร้องไห้ ซึมเศร้า” จะมีผลต่อกล้ามเนื้อในการหายใจ โดยเฉพาะกล้ามเนื้อระหว่างซี่โครงที่ทำหน้าที่ยกซี่โครงขึ้นเวลาเราหายใจเข้า ทำให้ปอดขยายได้เต็มที่ แต่คนในกลุ่มอารมณ์นี้กล้ามเนื้อเหล่านี้จะเกร็งตัวมากทำให้หายใจไม่อิ่ม แน่นหน้าอก การไหลเวียนของออกซิเจนเข้าไปเลี้ยงร่างกายถูกจำกัด และที่สำคัญคนกลุ่มนี้จะอยู่ในท่าทางคอตก อกพับ ซึ่งไหล่จะงุ้มไปด้านหน้าและค่อมหลังมากกว่าปกติ

เมื่อเป็นนานเข้าจะทำให้การหายใจและการทำงานของปอดลดลงอาจทำให้เกิดโรคร้ายแรง ส่วนผู้ที่มี “อารมณ์เครียด” เป็นอารมณ์ที่คนทั่วไปมักปฏิเสธว่าตนเองไม่ได้เป็น แต่ความจริงแล้วจิตใต้สำนึกเป็นอยู่ คนกลุ่มนี้จะมีผลต่อการเปลี่ยนแปลงระดับฮอร์โมนในระยะยาว ทำให้ไม่สามารถทนต่อสิ่งเร้าต่างๆ ที่มากระทบได้ เมื่อสะสมเข้าก็จะกลายเป็นคนหงุดหงิดและโมโหง่าย ส่งผลต่อโครงสร้างร่างกายโดยตรง คือ กล้ามเนื้อตัวจะตึงรั้ง หดเกร็งมากกว่าปกติ บาดเจ็บง่าย โดยเฉพาะกล้ามเนื้อมัดเล็กที่บริเวณต้นคอ ส่งเสริมให้มีอาการปวดคอ มึนศีรษะ และเสี่ยงเป็นโรคกระดูกคอเสื่อมได้ง่าย

และผู้ที่มี “อารมณ์ดี” คนกลุ่มนี้จะมีท่วงท่าที่สง่าผ่าเผย หลังตั้งตรง อกผาย ไหล่ผึ่ง การสูบฉีดของเลือดไปเลี้ยงเซลล์ต่างๆ ในร่างกายได้ดี ฮอร์โมนในร่างกายเป็นฮอร์โมนที่ส่งเสริมให้มีภูมิต้านทานโรคภัยไข้เจ็บได้ดีด้วย แนวกระดูกก็จะเรียงตัวในความโค้งที่เหมาะสม อวัยวะต่างๆ อยู่ในตำแหน่งที่ถูกต้องส่งเสริมให้ร่างกายทำงานดี เมื่อทราบแบบนี้แล้วเราจึงควรดูแลรักษาตัวเองจากภายใน เพราะจิตใจที่แจ่มใสย่อมอยู่ในร่างกายที่แข็งแรง โดยการพยายามปรับอารมณ์ที่เคยชินให้กลับมาร่าเริงแจ่มใสบ่อยๆ เพราะนอกจากจะช่วยให้มีสุขภาพดีแล้วยังช่วยให้โครงสร้างร่างกายแข็งแรงห่างไกลโรคร้ายอีกด้วยค่ะ

ทีมวาไรตี้
Source: http://www.dailynews.co.th/article/224/115265